Naturan barna

Nafarroako eta Pirinioetako totemetako bat da. Izan ere, Europako pagadi-izeidi handienetako eta ongien zaindutakoetako bat da.

Oihan honek txundituta eta indarberrituta uzten ditu bisitariak, urte osoan zehar, urtaro guztietan. 17.000 hektareatik gorako azalerarekin, Iratiko oihanak aukera anitz ematen ditu kirolean aritzeko eta aisialdirako: mendi-ibiliak belardietan eta pagadietan barna edo Irabiako urtegiaren ondoan, bizikletan ibili BTT pistetan barna edo koadro bat pintatu larrazken-koloreekin, besteak beste.

Eta gogoan izan bi ibarretan barna hel zaitezketela: Zaraitzun edo Aezkoan barna. Gainera, ez ahaztu ikuspegi ederrak daudela ondoko begiratokietatik: Ariztokia, Pikatua eta Tapla gaina.

Nafarroako lehen parke naturala izan zen. Atlantikoaren eraginpean, mendez mende pagoz, ametzez eta haritzez osatutako oihana sortu da.

Biodibertsitatearen aldetik, erabateko altxorra da. Gainera, mundu osotik ekarritako espezieak biltzen dituen lorategi botanikoa dago eta bertan pasea daiteke urmaelen artean eta jauregiaren ondoan.

Interpretazio-zentroa ere badago; bertan zehatz-mehatz azaltzen dituzte bazter ikusgarri honen ezaugarri guztiak.

Zuhaitz handiak, batzuk ehunka urtekoak eta beste batzuk milatik gorakoak. Oihan zokoetan giro misteriotsuak sortzen dira. Oihan hau hain da handia, ezen aho zabalik utziko baitzaitu. Hona gure gomendioak:

    - Orgiko oihana, Ultzaman.

    - Jauntsarasko haritz handiak, Basaburuan.

    - Etxarri-Aranazko milaka urteko haritzak. Ibilbide hau luzatu daiteke eta trikuharrien bidea egin.

    - Altsasuko hariztia.

Badakigu Iratiko oihaneko pagadiak direla denon kutunak, baina ez zaitez erratu: pagadi guzti-guztiek eragiten dute baretasuna eta bakea. Hona hemen batzuk:

    - Urbasako pagadi xarmatua eta Mendizaleen ibilbidea.

    - Iturburua, Bertizen.

    - Dronda-Bagomalta, Belaguan.

    - Basajaunberroko oihana, Orreagan.

    - Hiru pagoen bidea, Aurizko bunkerren bideetan.

    - Kintoko oihana.

Batez ere pagoak eta haritzak daude, baina belardiak eta irasailak ere ugariak dira; gainera, zenbait konifero-espezie daude.

Nolanahi ere, Leitzalarrean dena ez da natura. Oihan guztian barna zenbait monumentu megalitiko daude, alde honetan gizakia antzinatik bizi den seinale. Mendeetan meatzaritza jarduera garrantzitsua izan zen, eta gaur egun oraindik ikusgai daude behinolako burdinolen hondarrak.

Zoazte eta aztertu informazio paneletan nolako ibilbideak dauden.

Horra Nafarroako naturagune miresgarria!

Urbasa-Andia parke naturaleko akuiferoa azaleratzen den tokian Urederra ibaia sortzen da. Izena ongi paratua du, izan ere.

Hala denez egiaztatu nahi izanez gero, egin aurrera ibai ondoko bidetik eta 7 kilometroko tartean denetariko koloreak ikusiko dituzue: urdin turkesa uretan, berdeak eta gorri-horiak landaretzan, urdin argia zeruan… Ibilbide erraz honetatik istilez istil ibiliko zarete Nafarroako bazter oparoenetako batean.

Adi orain, naturak eskaintzen dizkigun fenomeno harrigarri batzuen aurrean baikaude: Nafarroako Pirinioetako arroilak.

Nafarroan arroila esaten zaie ibaiek milioika urtez kareharrian zulatutako haitzarteei. Zulatze-lan horren ondoriozko paisaia oso berezia da: haitzen arteko pasabide estuetan aire-korronteak dabiltza eten gabe, eta ekosistema bitxi horretan denetariko hegazti harrapariak bizi dira.

Ezagunenak honako hauek dira: Irunberriko arroila, Irati ibaiak egina eta gaur egun bide berde bihurtu dena, eta Arbaiungo arroila, Isuko mendatetik ikusi beharrekoa.

Nafarroa Atlantikoko oihanen artean mendiko urtegi hauek ezusteko erakargarria ematen dute. Pagadiz inguratuta daudela, ipuin zaharretako moduko urmaelak dirudite. Ibilbide errazei esker inguruko jardunak, animaliak eta landareak ezagutzen ahal dira. Gainera, mahai eta aulkiak daudenez, naturagune hau oso egokia da familientzat.

Lizarratik oso hurbil urdin turkesa koloreko urtegi bare hau aurkituko duzue. Inguruan ametzak, zuhaixkak eta pinuak daude. Toki aproposa da udan uretako kiroletan aritzeko edo murgil egiteko. Halaber, oso egokia da belan edo paddle surfean egiten ikasteko korronteen beldurrik gabe. Eta lasaixeago ibili nahi izanez gero, hidropedalak eta piraguak alokatzen ahal dira, bai eta txalupa-pasealdia erreserbatu ere. Gainera, mahai eta aulkiak, komunak, itzalpeak, aparkalekuak eta bainatzeko eremuak daude. Dena prest ur gezatako hondartza-eguna pasatzeko!